Cam-drin plant sy'n gysylltiedig â ffydd neu gred

Ystyr cam-drin sy’n gysylltiedig â ffydd neu gred yw pan fo pryderon am lesiant plentyn wedi’u nodi, ac y gallai’r rheiny fod wedi’u hachosi gan gred mewn dewiniaeth neu mewn meddiant gan ysbrydion neu gythreuliaid, nodweddion camdriniaeth ddefodol neu satanaidd; neu pan fo arferion sy’n gysylltiedig â ffydd neu gred yn niweidiol i blentyn.

Mae unrhyw gam-drin sy’n digwydd yn erbyn y rhai sy’n cael eu cyhuddo (neu eu labelu) naill ai fel gwrachod neu fel rhai sydd wedi’u meddiannu gan ysbryd drwg yn annerbyniol. Gall niwed arwyddocaol (gan gynnwys llofruddiaeth) ddigwydd oherwydd ymdrechion ar y cyd i ‘fwrw drygioni allan’ neu ‘achub’ plentyn (neu oedolyn sy’n agored i niwed) rhag drwg

Ar sail ein profiad ni’n hunain ac mewn ymgynghoriad â chymunedau, rydym yn gwybod nad yw’r math hwn o gamdriniaeth yn cael ei riportio’n ddigon aml.

Gall sylwi ar arwyddion bod y cam-drin hwn yn bod ei atal rhag gwaethygu o niwed ‘cynnil’ sydd yn aml yn mynd heb ei weld gan lawer, i sefyllfaoedd ‘eithafol’ lle mae bywydau’n cael eu colli. Mae cred mewn dewiniaeth yn cael ei defnyddio i feio person (yn hytrach nag amgylchiadau) am anffawd sy’n digwydd mewn bywyd.

Gall ddigwydd am rai o’r rhesymau canlynol

• cam-drin o ganlyniad i blentyn yn cael ei gyhuddo o fod yn ‘ddewin/gwrach’
• cam-drin o ganlyniad i blentyn yn cael ei gyhuddo o fod wedi’i feddiannu gan ‘ysbrydion aflan’
• cam-drin defodol sy’n gam-drin rhywiol, corfforol a seicolegol dros gyfnod o amser
• cam-drin satanaidd a gyflawnir yn enw’r ‘diafol’ ac a allai fod â chysylltiadau i gwlt
• unrhyw arfer niweidiol arall sy’n gysylltiedig i gred neu ffydd

Mae’r mathau o gam-drin sy’n dilyn yn dod o dan y pedwar prif gategorïau a nodir isod.

Cam-drin corfforol

Gallai hyn gynnwys curo, llosgi, torri, trywanu, rhannol grogi, clymu plentyn, neu rwbio pupurau tsili neu sylweddau eraill ar organau rhywiol neu lygad y plentyn fel rhan o ddefod.

Cam-drin emosiynol

Gall cam-drin emosiynol ddigwydd ar ffurf ynysu. Efallai na fydd plentyn yn cael mynd yn agos i, neu rannu ystafell gydag, aelodau o’r teulu, ac y caiff ei fygwth gyda chael ei adael. Efallai hefyd y perswadir y plentyn ei fod wedi’i feddiannu.

Esgeulustod

Mewn sefyllfaoedd o esgeulustod, efallai y bydd teulu a chymuned y plentyn wedi methu â sicrhau gofal meddygol, goruchwyliaeth, addysg, hylendid da, maeth, dillad neu gynhesrwydd digonol.

Cam-drin rhywiol

Gall plant sydd wedi’u targedu yn y modd hwn fod yn arbennig o agored i niwed gan rai sy’n cyflawni troseddau cam-drin rhywiol o fewn teulu, cymuned neu sefydliad ffydd. Mae’r bobl hyn yn camddefnyddio’r gred fel math o reolaeth neu fygythiad.

Ble mae’n digwydd?

Nid yw cam-drin plant sy'n gysylltiedig â ffydd neu gred wedi’i gyfyngu i un ffydd, cenedl na chymuned ethnig. Mae enghreifftiau wedi’u cofnodi’n fyd-eang ar draws amrywiaeth o grefyddau yn cynnwys gan Gristnogion, Mwslimiaid a Hindŵiaid.

Mae nifer yr achosion y gwyddom amdanynt yn awgrymu mai dim ond lleiafrif bychan o bobl sy’n credu mewn dewiniaeth neu feddiannu’r enaid sy’n mynd ymlaen i gam-drin plant ac oedolion.

Gall y cam-drin ddigwydd yn unrhyw le, ond mae’n digwydd yn fwyaf cyffredin yng nghartref y plentyn.

Ffactorau ac achosion cyffredin

Gall ystod o ffactorau gyfrannu at blentyn yn cael ei gam-drin am resymau ffydd neu gred. Mae ychydig o’r rhai mwyaf cyffredin wedi’u nodi isod.

Cred mewn ysbrydion aflan

Yn aml bydd y gred y gall ysbrydion aflan ‘feddiannu’ plant gyd-fynd â chred y gall plentyn sydd wedi’i feddiannu ‘heintio’ pobl eraill gyda’r cyflwr. Gallai hyn fod drwy gysylltiad gyda bwyd a rennir, neu yn syml fod ym mhresenoldeb y plentyn.

Chwilio am fychod dihangol

Gallai plentyn gael ei nodi fel achos anffawd yn y cartref, megis trafferthion ariannol, ysgariad, anffyddlondeb, salwch neu farwolaeth.

Ymddygiad drwg

Weithiau priodolir ymddygiad drwg neu annormal i rymoedd ysbrydol. Mae enghreifftiau yn cynnwys plentyn yn bod yn anufudd, gwrthryfelgar, gor-annibynnol, gwlychu’r gwely, cael hunllefau neu’n mynd yn sâl.

Gwahaniaethau corfforol ac emosiynol

Gallai plentyn gael ei nodi am fod â gwahaniaeth corfforol neu anabledd. Mae’r achosion sydd wedi’u cofnodi yn cynnwys plant ag anableddau dysgu, problemau iechyd meddwl, epilepsi, awtistiaeth, atal dweud, byddardod ac LHDTC+.

Doniau a nodweddion anghyffredin

Os oes gan blentyn ddawn benodol, weithiau gall hyn gael ei resymoli fel canlyniad i feddiannu neu ddewiniaeth. Gallai hyn hefyd fod os yw’r plentyn yn dod o feichiogrwydd lluosog neu anodd.

Strwythur teuluol cymhleth

Mae ymchwil yn awgrymu bod plentyn sy’n byw gyda theulu estynedig, rheini anfiolegol, neu rieni maeth mewn mwy o berygl. Yn y sefyllfaoedd hyn mae’n fwy tebygol o fod wedi’i fasnachu a’i wneud i weithio fel caethwas.

Pethau i chwilio amdanyn nhw

Mae arwyddion o gam-drin plant sy’n gysylltiedig â ffydd neu gred yn cynnwys y canlynol:

• anafiadau corfforol, megis cleisiau neu losgiadau (gan gynnwys anafiadau hanesyddol/creithiau)
• plentyn yn dweud ei fod yn ‘ddrwg’ neu wedi’i gyhuddo o fod ‘yn ddrwg’, a/neu fod y ‘diafol yn cael ei guro allan ohono’
• gall y plentyn neu’r teulu ddefnyddio geiriau fel ‘kindoki’, ‘djin’, ‘juju’ neu ‘voodoo’ – bob un ohonynt yn cyfeirio at gredoau ysbrydol
• plentyn yn amlwg yn ddryslyd, â’i ben yn ei blu, wedi colli cyfeiriad neu’n ynysig ac yn ymddangos fel pe bai ar ei ben ei hun ymysg plant eraill
• gofal personol plentyn yn dirywio (e.e. colli pwysau’n gyflym, bod yn llwglyd, cyrraedd yr ysgol heb fwyd neu arian cinio, yn anniben a’i ddillad yn frwnt)
• gall fod yn amlwg nad oes bond agos rhwng y plentyn â’r rhiant neu ofalwr
• mae presenoldeb plentyn yn yr ysgol neu’r coleg yn mynd yn anghyson neu mae dirywiad ym mherfformiad plentyn
• plentyn yn cael ei dynnu o’r ysgol yn gyfan gwbl heb fod lle mewn ysgol arall wedi’i drefnu
• gwisgo gemwaith/eitemau anarferol neu yn meddu ar addurniadau/sgriptiau rhyfedd.