Camfanteisio troseddol ar blant
Pan fo rhywun yn defnyddio plentyn (o dan 18 oed) i gyflawni troseddau iddyn nhw, gelwir hyn yn gamfanteisio troseddol ar blant.
Mae’n cynnwys pethau fel gorfodi plentyn i weithio ar fferm ganabis, neu hudo plentyn i werthu cyffuriau ar weithrediadau llinellau cyffuriau.
Gall camfanteisio troseddol ar blant gynnwys llwgrwobrwyo, trais neu fygwth. Does dim rhaid i’r plentyn fod wedi cyfarfod y sawl sy’n camfanteisio arnyn nhw – gellir camfanteisio ar blant drwy’r rhyngrwyd neu drwy ddefnyddio ffonau symudol.
Gellir camfanteisio ar blentyn er ei fod yn ymddangos eu bod wedi cyflawni’r drosedd o’u gwirfodd.
Gall unigolion neu grwpiau, dynion neu ferched, oedolion a phobl ifanc gamfanteisio ar blant.
Mae pobl sy’n camfanteisio ar blant yn defnyddio’r ffaith bod ganddyn nhw bŵer dros y plentyn, oherwydd gwahaniaeth oedran neu ryw ffactor arall fel rhywedd, deallusrwydd, cryfder, statws neu gyfoeth.
Pwy sy’n debygol o ddioddef camfanteisio
Gall unrhyw blentyn fod yn destun camfanteisio troseddol ar blentyn. Ond mae’r ffactorau risg yn cynnwys:
- esgeulustod neu gam-drin
- dim cartref sefydlog a diogel
- tlodi
- ynysigrwydd cymdeithasol neu anawsterau cymdeithasol eraill
- cysylltiadau â phobl mewn gangiau neu sy’n troseddu
- anabledd
- materion iechyd meddwl
- problemau alcohol neu gyffuriau
- bod mewn gofal
- cael eu gwahardd o addysg brif ffrwd
Arwyddion o gamfanteisio
Arwyddion i fod yn ymwybodol ohonyn nhw:
- yn aml yn diflannu o’r cartref neu’r ysgol a dod o hyd iddyn nhw oddi wrth eu hardal arferol
- meddu ar arian, dillad neu ffonau symudol heb esboniad
- meddu ar fwy nag un ffôn symudol
- cael nifer o alwadau ffôn neu negeseuon testun
- perthynas â phobl hŷn
- anafiadau heb esboniad
- cario arfau
- gadael ffrindiau a’u cylch cymdeithasol
- perfformiad yn yr ysgol yn gwaethygu
- hunan-niweidio
- newidiadau emosiynol sylweddol (fel bod yn flin neu'n drist)
Gallai unrhyw newid sydyn yn ffordd o fyw person ifanc fod yn arwydd o gamfanteisio troseddol a dylech siarad â nhw ynglŷn â hynny.
Cyngor i blant
Os ydych chi’n poeni am ffrind
Gall fod yn bryderus iawn os ydych chi’n adnabod rhywun sydd mewn gang neu sydd efallai’n dioddef camfanteisio. Does dim rhaid i chi ymdopi â phethau ar eich pen eich hun.
Gallwch wneud y pethau canlynol:
- rhoi gwybod iddyn nhw sut ydych chi’n teimlo
- eu hannog i feddwl am eu diogelwch a’u dyfodol
- awgrymu eu bod yn cysylltu â Childline ar 0800 1111 neu ar-lein
- gofyn am help oedolyn , fel rhiant neu athro rydych chi’n ymddiried ynddyn nhw
- ffonio 999 os ydych chi’n meddwl eu bod mewn perygl uniongyrchol ac angen help ar unwaith
Sut i adael gang
- ceisio treulio llai o amser gydag aelodau’r gang
- ceisio osgoi llefydd rydych yn gwybod y bydd y gang yn debygol o fod
- cysylltu â Childline ar 0800 1111 neu ar-lein
- gofyn i oedolyn am help, fel rhiant, athro neu weithiwr ieuenctid rydych chi’n ymddiried ynddo
- ffonio 999 os ydych chi mewn perygl uniongyrchol ac angen help ar frys
- canolbwyntio ar y pethau rydych chi’n eu mwynhau fel chwaraeon, cerddoriaeth, celf, darllen neu ddiddordebau eraill
Cyngor i rieni a gwarcheidwaid
Math o gam-drin plant yw camfanteisio troseddol ar blentyn.
Cyngor ynglŷn â cham-drin plant i rieni, gwarcheidwaid a gweithwyr proffesiynol
Rhoi gwybod am gamfanteisio troseddol posibl ar blentyn
Os ydych yn amau bod rhywun yn camfanteisio ar blant yn droseddol, neu os ydych yn meddwl bod rhywun rydych chi’n eu hadnabod wedi bod yn ddioddefwr neu'n debygol o fod, dysgwch sut i riportio cam-drin plant posibl.
Os yw rhywun mewn perygl uniongyrchol ac angen help brys ffoniwch 999 nawr. Os oes gennych nam ar eich clyw neu’ch lleferydd, defnyddiwch ein gwasanaeth ffôn testun 18000 neu anfonwch neges destun atom ar 999 os ydych chi wedi cofrestru ymlaen llaw gyda'r gwasanaeth SMS brys.
Help a chefnogaeth
Parents Against Child Exploitation (Pace)
Cefnogaeth i rieni a gofalwyr plant mae troseddwyr yn camfanteisio arnyn nhw.
Sefydliadau eraill sy’n rhoi cymorth i blant sydd wedi cael eu cam-drin