Beth sy’n digwydd os bydd achos sbeicio yn mynd i dreial
| 1. Yr ymchwiliad |
| 2. Eich hawliau yn ystod yr ymchwiliad |
| 3. Cyfeirio achos at Wasanaeth Erlyn y Goron |
| 4. Beth sy'n digwydd os bydd achos sbeicio yn mynd i dreial |
Cefnogaeth i chi’r holl ffordd drwy broses y treial
Mae Gwasanaeth Erlyn y Goron yn sefydliad sy’n gyfrifol am benderfynu pa achosion ddylai fynd i dreial yn y llys. Mae ar wahân i’r heddlu a’r llywodraeth.
Os bydd Gwasanaeth Erlyn y Goron yn penderfynu bod digon o dystiolaeth i fynd â’ch achos i’r llys, byddwn yn eich cefnogi chi’r holl ffordd drwy’r broses.
Gallwch hefyd gael help gan Cymorth i Ddioddefwyr a sefydliadau cymorth eraill ar gyfer dioddefwyr a thystion.
Sefydliadau cymorth i ddioddefwyr a thystion
Pa mor hir mae’n ei gymryd
Mae’n amrywio felly allwn ni ddim dweud wrthych faint yn union y bydd hyn yn ei gymryd. Gall fod bwlch o fisoedd lawer rhwng penderfynu mynd ag achos sbeicio i’r llys a’r adeg y bydd y treial yn cael ei gynnal.
Mynd i’r llys
Os bydd unigolyn a amheuir yn cael ei gyhuddo ac yn pledio'n 'ddieuog', mae'n debygol iawn y gofynnir i chi roi tystiolaeth yn y llys.
Os bydd Gwasanaeth Erlyn y Goron yn argymell treial, bydd y cam cyntaf yn cael ei ‘glywed’ mewn Llys Ynadon. Bydd yn rhaid i’r sawl a amheuir, y cyfeirir ato yn y llys fel ‘y diffynnydd’, fod yn bresennol. Ni fydd angen i chi fod yn bresennol yn ystod y cam hwn.
Rhoi tystiolaeth
Os yw’r diffynnydd yn pledio’n ‘ddieuog’ i’r drosedd, bydd angen i chi fynd i Lys y Goron ac ymddangos fel tyst. Yn yr achos hwn, cyfeirir atoch fel ‘tyst ar ran yr erlyniad’.
Paratoi ar gyfer y diwrnod
Mae’n naturiol teimlo ychydig yn nerfus am fynd i’r llys. Ond byddwn ni wrth law i’ch cefnogi chi’r holl ffordd drwy'r treial.
Gallwn drefnu ymweliad llys cyn y diwrnod. Gallwch ymgyfarwyddo â chynllun ystafell y llys. Gallwch hefyd gael esboniad o broses y llys.
Mesurau arbennig i’ch helpu yn y llys
Gallwch ofyn am 'fesurau arbennig' i’w gwneud yn haws i chi fynd i'r llys. Mae'r rhain yn cynnwys:
- rhoi tystiolaeth o’r tu ôl i sgrin neu drwy gyswllt byw o ystafell arall neu o rywle arall
- rhoi tystiolaeth yn breifat, lle nad yw’r wasg na’r cyhoedd yn cael dod i mewn i ystafell y llys
Os ydych yn dymuno, byddwch yn gallu ymweld â'r llys cyn y treial i edrych o gwmpas a chael esboniad o broses y llys.
Anhysbysrwydd yn y llys
Mae’r llysoedd yn agored i’r cyhoedd, a gallai newyddiadurwyr fod yno i adrodd ar yr achos.
Os oedd yr achos sbeicio’n cynnwys trais neu ymosodiad rhywiol, efallai y bydd y llys yn caniatáu anhysbysrwydd i chi fel dioddefwr. Os felly, mae’n anghyfreithlon i unrhyw un, gan gynnwys newyddiadurwyr, gyhoeddi eich enw nac unrhyw fanylion a allai ddatgelu pwy ydych chi, gan gynnwys ar y cyfryngau cymdeithasol.
Y rheswm am hyn yw bod pobl sy’n riportio i’r heddlu am droseddau rhywiol yn cael yr hawl yn awtomatig i beidio â chael eu henwi’n gyhoeddus drwy gydol eu bywydau.
Ar ôl y treial
Ar ôl y treial, gellid cael y diffynnydd yn euog neu’n ddieuog.
Os ceir yr unigolyn yn euog, gallai’r llys roi dedfryd iddo ef/hi. Gall y llys orchymyn gwahanol fathau o gosb. Gallai hyn fod yn ddedfryd o garchar, ond nid yw pob troseddwr yn cael ei anfon i’r carchar.
Fel arfer, bydd unrhyw un sy’n cael ei ganfod yn euog o sbeicio yn cael ei anfon i’r carchar. Mae sbeicio’n cario dedfryd o hyd at ddeng mlynedd yn y carchar. Os bu lladrad, ymosodiad rhywiol neu drosedd arall, gall y ddedfryd fod yn hwy fyth.
Mae euogfarn yn golygu bod troseddwr yn cael ei wahanu oddi wrth ei ffrindiau a’i berthnasau, a gall hefyd gael effaith hirdymor ar ei yrfa, ei berthnasoedd a’i ryddid i deithio. Os oedd yr achos sbeicio’n cynnwys trais neu ymosodiad rhywiol, efallai y bydd yn cael ei orchymyn i lofnodi’r gofrestr troseddwyr rhyw.
Ond yn dibynnu ar yr hyn a ddigwyddodd, gallai’r gosb am sbeicio fod yn orchymyn cymunedol. Gallai hyn gynnwys gwneud gwaith di-dâl, cael cyrffyw, neu gael ei wahardd rhag gwneud rhai pethau.
Rhagor o wybodaeth am yr hyn sy’n digwydd ar ôl treial, gan gynnwys gwybodaeth am apelio yn erbyn y ddedfryd, y Cynllun Cysylltu â Dioddefwyr, cyfiawnder adferol, gwneud cwyn ac iawndal.